در حاليکه اين روزها بسياري در مورد تهيه ژلاتين از حيوانات حلال گوشت و نظارت بر واردات آنها سخن مي‌گويند و بر آن تأکيد مي‌کنند، بايد به اين موضوع پرداخت که آيا اين حيوانات حلال گوشت ذبح شرعي شده‌اند؟
به گزارش خبرنگار
سلام لردگان،به نقل از
خبرگزاري فارس- امير عابد: چند روزي بيشتر از مصاحبه خبرگزاري فارس با رئيس پژوهشکده صنايع و علوم غذايي ايران نمي‌گذرد، مصاحبه‌اي که طي آن رسول کدخدايي نسبت به واردات مواد اوليه غذايي با منشاء نامشخص هشدار داد.وي به واردات افزودني‌ها، ژلاتين، مواد اوليه و آنزيم‌ها به کشور اشاره کرد و گفت: مردم صرفاً نيازهاي غذايي خود را با مواد اوليه گوشت و ماهي که وارد بازار مي‌شود رفع نمي‌کنند. زندگي ماشيني اکنون به سمتي رفته که دائماً از غذاهاي فرآوري‌شده استفاده مي‌شود و مي‌توان گفت دوره خود معيشتي گذشته است.
رئيس پژوهشکده علوم و صنايع غذايي با بيان اينکه در حوزه ذبح و صيد نظارت‌هاي کافي وجود دارد، خاطرنشان کرد: اما بخش اعظم قضيه برمي‌گردد به ترکيباتي که به‌عنوان افزودني در فرآوري مواد غذايي استفاده مي‌شود که اينها از خارج از کشور وارد مي‌شود و روي منشأ آنها، متأسفانه هيچ نظارتي نمي‌شود و هيچ قانوني که دستگاه‌هاي نظارتي و حاکميتي به استناد آن تعيين منشأ بکنند، وجود ندارد و صرفاً به گزارشات تأمين‌کننده اکتفا مي‌شود.
اين صحبت‌هاي کدخدايي در حالي مطرح شد که نظارت‌هاي دقيقي بر ذبح و صيد گوشت‌هاي وارداتي مي‌شود و از اين نظر مشکلي وجود ندارد اما مشکل زماني بوجود مي‌آيد که فرآورده‌هايي مانند ژلاتين به کشور وارد مي‌شود.
ژلاتين ماده‌اي است که حاصل جوشاندن استخوان‌هاي حيوانات است و بعد از انجام فرآوري‌ها، در صنعت شيريني‌سازي به کار مي‌رود. اين محصول بطور عمده از دو حيوان تهيه مي‌شود که اولين آن حرام گوشت است و محصولاتش در کشورهاي اسلامي جايي ندارد و دومين، حلال گوشت است و مصرف آن در کشورهاي اسلامي منعي ندارد.
کدخدايي در اين زمينه نيز تأکيد کرد که صرفاً نمي‌توان به گزارش‌هاي تأمين‌کننده استناد کرد و به آن مطمئن بود، نياز است که در مورد منشأ اين مواد تحقيق شود و دستگاه‌هاي پژوهشي در اين زمينه ورود پيدا کنند تا مشخص شود به‌طور مثال آنزيمي که اکنون در زمينه پنيرسازي استفاده مي‌شود و يا آنزيمي که براي شفاف‌سازي آبميوه استفاده مي‌گردد، آيا منشأ حلال دارند يا خير.
وي به نوع ذبح حيواناتي که از آنها براي تهيه مواد اوليه استفاده مي‌شود اشاره کرد و گفت: در شرع شرايط خاصي براي ذبح در نظر گرفته شده و حتي تأکيد شده است که حيوان را هنگام ذبح نبايد آزاد داد. آيا ما مطمئن هستيم که حيوان را هنگام ذبح آزار نمي‌دهند؟
ژلاتين محصولي حلال يا حرام؟
کدخدايي اما در مورد ژلاتين معتقد است که تشخيص ژلاتين گاو از خوک بسيار راحت است اما چيزي که سخت است، اين است که بفهميم آيا گاوي که از استخوان آن براي تهيه ژلاتين استفاده شده، ذبح شرعي شده است؟
در اين ارتباط حجت الاسلام علي ارجمندي با اشاره به قوانين وزارت جهاد کشاورزي در سايت شخصي خود نوشت: استفاده از ژلاتين در بسياري از محصولات غذايي متداول است. اگر ژلاتين از حيوانات کشتار شده حلال بدست آمده باشد حلال است. اگر از حيواناتي که با روشي غير حلال کشتار شده باشند بدست آمده باشد مورد شک و ترديد قرار دارد و اگر از حيوانات حرام تهيه شده باشد حرام است. از نظر سازمان غذا و دارو (FDA) نيازي به درج منشاء ژلاتين در برچسب محصول نيست. وقتي که منشاء ژلاتين مشخص نباشد اين ماده ممکن است از منابع حلال يا حرام تهيه شده باشد و لذا مورد شک و ترديد قرار مي گيرد. مسلمانان از مصرف محصولات غذايي حاوي ژلاتين خودداري مي کنند مگر آنکه حلال بودن محصول تاييد شده باشد. منابع معمول ژلاتين پوست خوک، پوست گاو، استخوان گاو و در مقياس کمتر پوست ماهي است. براي تهيه محصولات غذايي حلال، از ژلاتين گاوهاي کشتار شده به روش اسلامي و يا از ژلاتين ماهي استفاده مي‌شود.
در احکام اسلامي آمده که اگر حيوان حلال گوشتي به شکل شرعي ذبح نشود، تمام محصولات آن حرام مي‌شود و قابل استفاده براي مسلمانان نيست. اين حکم را حتي در مورد استفاده از چرم گاو‌هايي که ذبح شرعي نشده‌اند نيز مشاهده مي‌کنيم تا جايي که عده‌اي از علما علاوه بر فتوا بر حرام بودن استفاده از محصولاتي مانند کيف و کفش تهيه شده از اين چرم‌ها، حتي خريد و فروش آن را نيز حرام مي‌دانند.
در چنين شرايطي آيا نظارت‌ها بر نوع ذبح حيواناتي که از آنها ژلاتين به دست مي‌آيد، مي‌شود يا خير؟ معمولا نظارت‌هاي انجام شده در اين حوزه تنها به نوع ماده مصرفي (خوک يا گاو بودن) ختم مي‌شود و کسي پيگيري نمي‌کند که استخوان و پوست گاوي که از آن ژلاتين تهيه شده از کجا آمده و چگونه ذبح شده است.
نامه‌نگاري با وزارت بهداشت براي مشخص شدن منشأ حيواني افزودني‌هاي غذايي
محمدرضا ممدوحي، معاون ارزيابي کيفيت کالا سازمان استاندارد در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مورد بحث‌هاي مطرح شده مبني بر استفاده از مواد اوليه غذايي با منشأ خوکي و يا غير حلال در صنعت غذا، اظهار داشت: واردات و يا توليد اين نوع مواد تحت کنترل سازمان استاندارد نيست و وزارت بهداشت وظيفه کنترل اين کالاها را دارد.
وي ادامه داد: اخيراً در نامه‌اي به وزارت بهداشت اعلام کرديم که قصد داريم با واردات يکسري ماشين‌آلات، فعاليت تحقيقاتي در اين مورد انجام دهيم، مسئولان وزارت بهداشت نيز کتباً به ما اعلام کردند که اين کنترل‌ها در اختيار ما است و در حال حاضر محصولات توليدي و وارداتي را از طريق آزمايشگاههاي وزارت بهداشت کنترل مي‌کنيم.
ممدوحي با بيان اينکه آزمايش بر روي مواد اوليه غذايي وارداتي به منظور مشخص شدن منشأ خوکي يا غير حلال بودن آنها نيازمند تجهيزات و آزمايشگاه ويژه است، گفت: سازمان استاندارد نظارتي بر کيفيت محصولات قاچاق ندارد، اما اگر بخواهيم طبق ماده 4 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در اين مسئله ورود کنيم نيازمند امکانات آزمايشگاهي هستيم که در حال حاضر اين امکانات را در اختيار نداريم.
وي تصريح کرد: اما وزارت بهداشت مي‌گويد که اين امکانات را در اختيار دارد و آزمون لازم را در مورد مواد اوليه غذايي انجام مي‌دهد. در حال حاضر سازمان استاندارد الزام قانوني براي بررسي منشأ حيواني مواد اوليه غذايي ندارد.
به گفته معاون ارزيابي کيفيت کالا سازمان استاندارد، توليد مواد غذايي، آرايشي و بهداشتي تحت کنترل مستقيم وزارت بهداشت است و سازمان استاندارد نظارت مستقيمي ندارد.
ژلاتين خوکي وارد نکرده‌ايم
جمشيد مغازه‌اي، دبير انجمن شيريني و شکلات در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مورد بحث‌هاي مطرح شده مبني بر واردات ژلاتين خوکي و استفاده از آن در غذايي از جمله صنعت شيريني و شکلات کشور، اظهار داشت: واردات ژلاتين خوکي نداشته‌ايم و ژلاتين‌هاي وارداتي از استخوان گاو تهيه شده‌اند.
وي با تأکيد بر اينکه ژلاتين‌هاي وارداتي از استخوان گاو تهيه مي‌شوند، در مورد شرعي بودن ذبح اين گاوها گفت: واردات از کشورهايي صورت مي‌گيرد که از آنها واردات گوشت يا فرآورده‌هاي گوشتي داريم و اين کار با تأييد مسئولان مرتبط مانند وزارت ارشاد و تحت نظر علما و با توجه به مسائل شرعي صورت مي‌گيرد.
واردات افزودني‌هاي غذايي با نظارت وزارت بهداشت
پرويز جهانگيري، رئيس انجمن افزودني‌هاي غذايي در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با بيان اينکه واردات مواد اوليه غذايي با منشأ حيواني حرام از طريق کانال‌هاي رسمي صورت نمي‌گيرد، گفت: واردات مواد غذايي با برند حلال و از کشورهايي صورت مي‌گيرد که ذبح حيوان در آنجا تحت نظارت و به صورت شرعي صورت گرفته باشد.
جهانگيري با بيان اينکه حدود 60 درصد ژلاتين مورد نياز در صنعت غذاي کشور از طريق واردات تأمين مي‌شود، گفت: اين محصول عمدتاً از پاکستان، کشورهاي اروپايي و کشورهاي اسلامي به ايران وارد مي‌شود.
حکم شرعي مصرف ژلاتين
ژلاتين از فرآورده‌هاي حيواني است و حلال يا حرام بودن آن بستگي به حلال يا حرام بودن آن اجزايي دارد که در تهيه ژلاتين از آن استفاده مي‌شود. اگر از اجزاي خوک و يا حيواني بود که ذبح شرعي نشده بود؛ ژلاتين به دست آمده نجس و خوردن آن در قالب پاستيل، ژله و مانند آن حرام خواهد بود.
اگر ژلاتين را از اجزاي حيوان حلال گوشتي که ذبح شرعي شده باشد تهيه کنند؛ ژلاتين به دست آمده پاک و خوردن آن در قالب محصولاتي مانند پاستيل و ژله حلال خواهد بود.
نظارت‌هاي دقيق بر حليت مواد اوليه غذايي وارداتي انجام مي‌شود
بهروز جنت، مديرکل نظارت و ارزيابي فرآورده‌هاي خوراکي سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، با بيان اينکه نظارت بر حليت و طهارت محصولات سلامت‌محور طبق تمام روال‌هاي نظارتي بهداشتي توسط وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو انجام مي‌شود، گفت: اين نظارت هم بر روي محصولات توليدي و هم محصولات وارداتي است.
مديرکل نظارت بر فرآورده‌هاي غذايي سازمان غذا و دارو، ادامه داد: از سال 84 در حقيقت به صورت مدون اين نظارت‌ها را آغاز کرديم و از همان سال‌ها براي تمام مواد اوليه و فرآيند شده وارداتي گواهي حليت هم براي واردکنندگان و هم توليد‌کنندگان صادر شد.
وي با اشاره به احداث مرکز ملي تحقيقات حلال، گفت: در طول مسيري که اين نظارت‌ها انجام مي‌شد نياز به يک مرکزي که بتواند کار را به صورت دقيق انجام دهد، احساس شد و بنابراين در سال‌هاي 89 و 90 سازمان غذا و دارو اقدام به تأسيس مرکز ملي تحقيقات حلال جمهوري اسلامي ايران کرد.
جنت خاطر نشان کرد: اين مرکز از آن زمان نظارت بر حليت و طهارت محصولات سلامت‌محور شامل غذا، دارو، مکمل‌ها، فرآورده‌هاي آرايشي و بهداشتي و بعضي ملزومات پزشکي را بر عهده دارد.
وي افزود: به صورت جدي‌تر در تحقيقاتي که از سال 93، انجام شد اين مرکز به تجهيز آزمايشگاههاي تخصصي خود اقدام کرد تا در کنار کنترل‌هاي مدرکي و سندي اقدام به کنترل‌هاي آزمايشگاهي نيز انجام دهد.
مديرکل نظارت بر فرآورده‌هاي غذايي سازمان غذا و دارو با اشاره به وجود چندين آزمايشگاه در کشور، گفت: انشاءالله با هماهنگي با مراکز فقهي آموزش‌هاي لازم نظارتي در مورد کنترل فرآورده‌ها صورت مي‌گيرد البته سازمان غذا و دارو در حال طراحي نشاني است که بر روي محصولات توليدي و وارداتي نصب کرده تا حليت آنها مشخص شود.
وي در مورد واردات ژلاتين با منشأ خوک و نظارت بر آن، گفت: کارهاي تحقيقاتي زيادي انجام شده به طور مثال کارهاي شناسايي منشأ انواع ژلاتين هر روز گسترش پيدا مي‌کند و ما با همکاري مراکز علمي و فقهي کشور از تمام استفتائات موجود در مراکز خود استفاده مي‌کنيم.
جنت در مورد فتواي علما پيرامون موضوع حليت غذا، گفت: بررسي‌هاي علمي کارشناسان به صورت گزارش به مراکز فقهي مانند مؤسسه موضوع‌شناسي فقهي ارسال مي‌شود و پس از جمع‌بندي و آماده شدن گزارش‌ها به دفتر مقام معظم رهبري ارسال شده و بعد از بررسي بر اساس نظر علما و جمع‌بندي فتواهاي لازم از طريق اين دفتر براي اجرا به ما ابلاغ مي‌شود.
با اين وجود همچنان سوال باقي است که آيا نظارت‌هايي بر ذبح حيواناتي که از آنها ژلاتين تهيه مي‌شود، وجود دارد يا خير؟ آيا تنها به اين جمله که واردات ژلاتين از کشورهايي انجام مي‌شود که واردات گوشت صورت مي‌گيرد، کافي است؟ آيا مي‌توان گفت که چون تعدادي از کارخانه‌هاي توليد گوشت که ناظران ذبح شرعي ايران در آنها استقرار دارند، ذبح شرعي انجام مي‌دهند، ساير کارخانه‌ها که از محصولاتشان ژلاتين نيز تهيه مي‌شود، مسائل شرعي در ذبح را رعايت مي‌کنند؟
انتهاي پيام/